24 września br. Poczta Polska wprowadza do obiegu nową emisję „Polacy na Syberii”, prezentującą wybitne postaci polskiej historii. Jej bohaterem jest Wacław Sieroszewski.
Na znaczku autorstwa Ryszarda Kufla, znajduje się postać Wacława Kajetana Sieroszewskiego, działacza niepodległościowego, zesłańca, badacza dalekich kultur i narodów, a także pisarza odznaczonego Krzyżem Virtuti Militari V kl. senatora Rzeczypospolitej. Znaczek powstał na podstawie zdjęcia z 1897 r., pochodzącego z archiwum rodzinnego.
Urodzony w 1858 r. w Wólce Kozłowskiej, w rodzinie z tradycjami patriotycznymi, Wacław Sieroszewski, wychowywał się i wzrastał w atmosferze przywiązania do polskości i idei narodowowyzwoleńczej. Uczył się w szkole z intensywnie zrusyfikowanym programem nauczania i dominacją kursów lingwistycznych kosztem nauk przyrodniczych, z której został wydalony za udział w tajnych uczniowskich stowarzyszeniach. Terminował w warsztacie ślusarskim, a następnie pracował w remizie wagonowej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Poza codzienną pracą angażował się w działalność oświatową i przyłączył się do grupy niepodległościowej. Był członkiem konspiracji i spotykał się z czołowymi socjalistami: Ludwikiem Waryńskim, Kazimierzem Dłuskim, Stanisławem Mendelsonem i innymi. Za nielegalną aktywność i odmowę zeznań trafił do X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, w której niegdyś przebywał jego ojciec. Wyrok, skazujący go na 8 lat twierdzy został zamieniony na osiedlenie na Wschodniej Syberii w Wierchojańsku. Miał wówczas 21 lat.
W swoim pierwszym miejscu zesłania podjął pracę ślusarza i wykonawcy biżuterii, a także myśliwego. Dzięki wrodzonej ciekawości zaczął spisywać swoje obserwacje, które w przyszłości stały się podstawą do jego publikacji. Zaczął uczyć się lokalnego języka Jakutów i związał się z Jakutką Anną, z którą miał córkę. Wciąż jednak pragnął powrócić do ojczyzny. W 1881 r. próbował uciec do Ameryki. Został jednak schwytany i w 1884 r. ponownie skazany na osadzenie na tzw. „kresach lasów” ‒ w miejscowości Jąży, położonej ok. 300 km od najbliższej osady. W 1885 r., dzięki staraniom swojej siostry Pauliny, uzyskał zgodę na przeniesienie na tereny o łagodniejszym klimacie i przez Wierchojańsk i Jakuck został wywieziony do Bajagantajskiego Ułusu. Utrzymywał kontakty ze znajdującymi się również na tym terenie osiedleńcami, Polakami i Rosjanami. Po dwóch latach mógł przenieść się do Namskiego Ułusu, 100 km na północ od Jakucka, gdzie klimat pozwalał uprawiać ziemię. W 1887 r. w Warszawie zostały opublikowane jego pierwsze opowiadania, do których gromadził materiały od 1883 r. Pewien powracający wygnaniec przeniósł zapisane na skrawkach gazet opowiadania Chajlach i Jesienią, które ujrzały światło dzienne w „Głosie” pod pseudonimem W. Sirko. Rok 1883 był przełomowy dla Wacława Sieroszewskiego. Odkrył swoje powołanie do bycia pisarzem, jego publikacje o Jakutach, a zwłaszcza praca pt. 12 lat w kraju Jakutów zostały zauważone przez rosyjskich badaczy i w 1896 r. otrzymał od Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego złoty medal za to dzieło. Wyróżnienie to pozwoliło mu na powrót do ojczyzny. Po różnych perypetiach w 1892 r. przeniósł się do Irkucka, a na stałe do Warszawy powrócił w 1898 r.
Po powrocie Wacław Sieroszewski nie spędził w ojczyźnie zbyt dużo czasu. W 1900 r. za udział w patriotycznej manifestacji pod pomnikiem im. Adama Mickiewicza został ponownie osadzony w X Pawilonie. Dzięki kaucji odzyskał wolność, ale znowu musiał udać się na wschód. Wówczas znany mu senator I. Siemionow zaproponował mu wyprawę na północne wyspy japońskie w celu zbadania kultury Ajnów. Tam spotkał się z bratem Józefa Piłsudskiego, Bronisławem, cenionym do dziś na całym świecie etnografem. Wyprawa na wyspy rozpoczęła się w 1903 r., a plonem wspólnych badań była publikacja Wśród kosmatych ludzi (1927). Z powodu zbliżającej się wojny japońsko-rosyjskiej Sieroszewski wyruszył do Korei i zwiedził Chiny, by przez Cejlon, Kair i Włochy wrócić do ojczyzny w 1904 r. Również te wyprawy owocowały pionierskimi publikacjami (m.in. Na Daleki Wschód; Korea. Klucz Dalekiego Wschodu). Do wybuchu I wojny światowej Wacław Sieroszewski włączył się w działalność emigracyjną i pisarską. W 1910 r. wyjechał do Paryża, gdzie był członkiem zarządu Towarzystwa Pisarzy Polskich i wstąpił do Związku Strzeleckiego. Na wieść o zbliżającej się wojnie wrócił do kraju i został żołnierzem drugiej kompanii kadrowej, jako piechur, a następnie ułan oddziału Władysława Beliny-Prażmowskiego. Po wojnie najwyższym uznaniem dla jego wieloletniej działalności politycznej było powierzenie mu urzędu senatora Rzeczypospolitej IV kadencji (1935‒1938). W wolnej Polsce oddawał się również pisarstwu; był delegatem PEN Clubu (podróżował m.in. do Anglii, Norwegii i Stanów Zjednoczonych), pełnił funkcję prezesa Związku Zawodowego Literatów Polskich, a w latach trzydziestych prezesa Polskiej Akademii Literatury. W czasie II wojny światowej przebywał w Warszawie, gdzie zmarł na kilka tygodni przed zakończeniem wojny, 20 kwietnia 1945 r.
Pamięć o Wacławie Sieroszewskim współcześnie przetrwała w środowisku literackim i politycznym, a także wśród etnologów i badaczy dalekich kultur. Szczególnie znany jest w całej Jakucji. Jest tam ceniony zarówno przez emigrację polską, jak i miejscową ludność.
O znaczku:
autor projektu: Ryszard Kufel
liczba znaczków: 1
wartość: 5,20 zł
nakład: 100 000 szt.
technika druku: rotograwiura
format znaczka: 39,5 x 31,25 mm
papier: fluorescencyjny
arkusz sprzedażny: 50 znaczków
data wprowadzenia do obiegu: 24 września 2018 r.
To i inne wydawnictwa Poczty Polskiej można nabyć w placówkach Poczty Polskiej i sklepie internetowym: www.filatelistyka.poczta-polska.pl.